Να καταστρέψουμε τον πολιτισμό;

Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου 2011


Το ακόλουθο κείμενο αποτελεί μετάφραση του κειμένου «Destroy Civilization?» που πρωτοδημοσιεύτηκε στο zine Green Anarchy #12 - Άνοιξη του '03.


Υποθέτω ότι όλοι οι αναρχικοί θα συμφωνούσαν πως θέλουμε να βάλουμε ένα τέλος σε κάθε θεσμό, δομή και σύστημα κυριαρχίας και εκμετάλλευσης. Η απόρριψη αυτών των πραγμάτων είναι εξάλλου το βασικό νόημα του αναρχισμού. Οι περισσότεροι επίσης θα συμφωνούσαν ότι μεταξύ αυτών των θεσμών, δομών και συστημάτων είναι το κράτος, η ιδιωτική ιδιοκτησία, η θρησκεία, οι νόμοι, η πατριαρχική οικογένεια, οι τάξεις...

Στα πιο πρόσφατα χρόνια, κάποιοι αναρχικοί έχουν ξεκινήσει να συζητάνε ευρύτερα για την ανάγκη της καταστροφής του πολιτισμού. Αυτό φυσικά οδήγησε σε μια αντίδραση για την υπεράσπιση του πολιτισμού. Δυστυχώς αυτό το θέμα έχει γίνει περισσότερο δηκτικό, αποτελούμενο από λασπολογίες, αμοιβαία διαστρέβλωση και εσωτερικές διαμάχες για την κυριότητα της ταμπέλας «αναρχικός», παρά μια βάση για πραγματική επιχειρηματολογία. Ένα από τα προβλήματα (ωστόσο όχι και το πιο σημαντικό) πίσω από αυτή την ανικανότητα για ουσιαστική συζήτηση επί του θέματος είναι το γεγονός πως πολύ λίγα άτομα από κάθε πλευρά έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν με ακρίβεια τι εννοούν με τον όρο «πολιτισμός». Αντίθετα, παραμένει ένας νεφελώδης όρος ο οποίος εκπροσωπεί ότι είναι κακό για την μια πλευρά και ότι είναι καλό για την άλλη.

Για να αναπτύξουμε έναν ακριβέστερο ορισμό του πολιτισμού, αξίζει να εξετάσουμε πότε και πού λέγεται πως έχει αναπτυχθεί ο πολιτισμός και τι διαφορές υπάρχουν στην πραγματικότητα μεταξύ των κοινωνιών που σήμερα ορίζονται ως πολιτισμένες με αυτές που δεν θεωρούνται πολιτισμένες. Μια τέτοια έρευνα δείχνει πως η ύπαρξη της κτηνοτροφίας, της γεωργίας, ο καθιστικός τρόπος ζωής, η λεπτομερέστερη ανάλυση των τεχνών, χειροτεχνιών και τεχνικών ή ακόμα και η απλή τήξη μετάλλου δεν είναι αρκετά για να χαρακτηριστεί μια κοινωνία πολιτισμένη (ωστόσο αποτελούν την αναγκαία υλική βάση για την άνοδο του πολιτισμού). Αυτό που συνέβη μάλλον πριν από δέκα χιλιάδες χρόνια στο «λίκνο του πολιτισμού» και αυτό που συμμερίζονται όλες οι πολιτισμένες κοινωνίες αλλά λείπει από όσες θεωρούνται «απολίτιστες», είναι το δίκτυο των θεσμών, δομών και συστημάτων που επιβάλλουν τις κοινωνικές σχέσεις της κυριαρχίας και της εκμετάλλευσης. Με άλλα λόγια, η πολιτισμένη κοινωνία είναι αυτή που αποτελείται από το κράτος, την ιδιοκτησία, την θρησκεία (ή στις μοντέρνες κοινωνίες, την ιδεολογία), τους νόμους, την πατριαρχική οικογένεια, τις εμπορευματικές συναλλαγές, τις τάξεις - όλα όσα εμείς, ως αναρχικοί, αντιτασσόμαστε.

Για να το θέσουμε αλλιώς, αυτό που όλες οι πολιτισμένες κοινωνίες έχουν από κοινού είναι η συστηματική απαλλοτρίωση των ζωών αυτών που ζουν μέσα σε αυτές. Η κριτική της εξημέρωσης (αφαιρώντας κάθε ηθικό υπόβαθρο) μας παρέχει ένα χρήσιμο εργαλείο για την κατανόησή της. Τι είναι εξημέρωση αν όχι η απαλλοτρίωση της ζωής ενός πλάσματος από ένα άλλο το οποίο στην συνέχεια εκμεταλλεύεται αυτή τη ζωή για τους προσωπικούς της/του σκοπούς; Έτσι, πολιτισμός είναι η συστηματική και θεσμοθετημένη εξημέρωση της συντριπτικής πλειοψηφίας των ανθρώπων μέσα σε μια κοινωνία από τους λίγους που εξυπηρετούνται από το δίκτυο της κυριαρχίας.

Έτσι, η επαναστατική διαδικασία της εκ νέου οικειοποίησης της ζωής μας είναι μια διαδικασία που ξεριζώνει από μέσα μας τον πολιτισμό [σ.τ.μ.: στο κείμενο χρησιμοποιείται ο όρος decivilize] και αποτινάσσει την εξημέρωση μας. Αυτό δεν σημαίνει πως γινόμαστε παθητικοί σκλάβοι των ενστίκτων μας (αν υπάρχουν ακόμα τέτοια) ή πως διαλύουμε τους εαυτούς μας στην υποτιθέμενη ενότητα της Φύσης. Σημαίνει ότι γινόμαστε ανεξέλεγκτα άτομα σε θέση να πραγματοποιήσουμε και να εκτελέσουμε τις αποφάσεις μας που επηρεάζουν τη ζωή μας σε ελεύθερη ένωση με τους άλλους.

Θα πρέπει να είναι προφανές εδώ ότι απορρίπτεται οποιοδήποτε μοντέλο για έναν ιδανικό κόσμο (και δυσπιστία για οποιοδήποτε όραμα που είναι πολύ τέλειο - υποθέτω ότι εκεί το άτομο έχει εξαφανιστεί). Δεδομένου ότι η ουσία μιας επαναστατικής πάλης με αναρχικά ιδανικά είναι η επανοικειοποίση από άτομα που έχουν υποστεί εκμετάλλευση, στερηθεί και κυριαρχηθεί, θα είναι στην διαδικασία αυτού του αγώνα όπου οι άνθρωποι θα αποφασίσουν πως θέλουν να δημιουργήσουν τις ζωές τους, τι νιώθουν ότι μπορούν να οικειοποίησουν σε αυτόν τον κόσμο για να αυξήσουν την ελευθερία τους, να ανοίξουν δυνατότητες και να προσθέσουν στην απόλαυσή τους, και τι θα αποτελούσε μόνο βάρος κλέβοντας από την χαρά της ζωής και υπονομεύοντας δυνατότητες για την επέκταση της ελευθερίας. Δεν βλέπω πως μια τέτοια διαδικασία θα μπορούσε πιθανότατα να δημιουργήσει οποιοδήποτε ενιαίο, καθολικό κοινωνικό μοντέλο. Μάλλον, αμέτρητα πειράματα που θα διέφεραν δραστικά από τόπο σε τόπο και θα μεταβάλλονταν με την πάροδο του χρόνου, θα αντανακλούσαν τις ενικές ανάγκες, επιθυμίες, όνειρα και φιλοδοξίες του κάθε ένα και όλων των ατόμων.

Έτσι, πράγματι, ας καταστρέψουμε τον πολιτισμό, αυτό το δίκτυο της κυριαρχίας, αλλά όχι στο όνομα κάποιου μοντέλου, μιας ασκητικής ηθικής της θυσίας ή μιας μυστικής αποσύνθεσης σε μια δήθεν φιλική ενότητα με την Φύση, αλλά επειδή η επανοικειοποίηση της ζωής μας, η συλλογική αναδημιουργία του εαυτού μας ως ανεξέλεγκτα και μοναδικά άτομα είναι η καταστροφή του πολιτισμού - αυτού του δέκα χιλιάδων ετών δικτύου κυριαρχίας που έχει επεκταθεί σε όλο τον κόσμο - και η έναρξη ενός θαυμάσιου και τρομακτικού ταξιδιού προς το άγνωστο που είναι η ελευθερία.

Κανένα σχόλιο